بررسی نقش پارامترهای هیدرولوژیکی و هندسی حوزه بر شکل منحنی تداوم جریان (مطالعه موردی: ناحیه خزری)

منحنی تداوم جریان یک روش کلاسیک برای نمایش گرافیکی روابط بین فراوانی و بزرگی جریان است. عوامل متعددی در شکل این منحنی و روند تغییرات آن نقش دارند که از جمله آن­ها می­توان به پارامترهای اقلیمی و فیزیوگرافیکی حوزه اشاره نمود. در این پژوهش، روابط بین شکل منحنی تداوم جریان و پارامترهای فیزیکی حوزه مورد بررسی قرار گرفته است. تعداد 20 ایستگاه با آمار مناسب و دوره مشترک آماری 1385-1351 انتخاب شد. با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس1:50000 و تعیین موقعیت ایستگاه ها، محدوده مورد پژوهش مشخص و پارامترهای اولیه حوزه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، استخراج شد. منحنی تداوم جریان با استفاده از داده­های روزانه جریان، ترسیم و با استفاده از برنامه­نویسی در محیط برنامه­نویسی matlab شیب اولین و آخرین نقطه عطف منحنی به عنوان شاخص تغییر شکل منحنی محاسبه شد. تجزیه عاملی انجام و عوامل مستقل تأثیرگذار بر شکل منحنی مشخص شد. سپس همگنی هیدرولوژیکی زیرحوزه­ها بر اساس عوامل مستقل با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، همبستگی میزان درصدهای عدم تجاوز منحنی در نقطه عطف، با پارامترهای هندسی و هیدرولوژیکی حوزه­ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که پارامترهای محیط، مساحت، طول رودخانه اصلی، طول حوزه، زمان­تمرکز و ارتفاع متوسط حوزه، مهم­ترین عوامل تأثیرگذار بر روی شکل منحنی تداوم جریان در منطقه پژوهش می­باشند. تمامی شش پارامتر فوق دارای همبستگی مثبت با ضریب همبستگی حداقل 54/0 متعلق به ارتفاع متوسط و حداکثر 78/0 برای محیط حوزه با شاخص تغییر شکل منحنی تداوم جریان می­باشند. پارامتر شیب متوسط حوزه و بارش متوسط سالانه به عنوان دومین عامل تأثیرگذار، دارای رابطه منفی با ضریب همبستگی 59/0 و 56/0 می­باشد.